رقابت (Competition) در لغت به معنی نگهبانی کردن، انتظار کشیدن، چشم‏داشت و در اصطلاح به معنی مسابقه، هماوردی و مبارزه به منظور پیشی‏گرفتن از دیگران است.
طرفین رقابت، رقیب و حریف نامیده می‏شوند. رقیب، کسی است که با حریف خود هماوردی و مبارزه می‏کند و می‌خواهد از او پیشی گیرد. مفهوم متضاد رقابت، همکاری (Cooperation) است.
رقابت موضوعی بسیار مهم در مباحث سیاسی، اقتصادی، هنری و تربیتی است. شاید تصور دنیایی بدون رقابت غیرممکن به نظر برسد چرا که امروزه رقابت جزء جدایی‏ناپذیر زندگی مردم شده و در همه ابعاد زندگی ریشه دوانیده و محرک اصلی اقتصاد در دنیا  شده است: برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی، که در نظام طبیعت ضعیف پامال است!
رقابت، شایع‏ترین ابزار انگیزشی است و بعضی مواقع، تنها ابزار است. برای افزایش تولید و توسعه اقتصادی، رقابت توصیه می‏ شود و برای بهبود کیفیت محصولات، چاره کار را در رقابت می‏بینند. در جریان رقابت، اطلاعات باارزشی مبادله می‌شود که نتیجه آن، نوآوری و بهسازی است. سیستم‏های مبتنی بر اقتصاد رقابتی (اقتصاد آزاد) به بازده و موفقیت بیشتری نائل آمده‌اند، این موفقیت‏ها در شرایط رقابت واقعی و با پشتیبانی آن حاصل گردیده است. یکی دیگر از نتایج رقابت واقعی، فرآیندهای کاراتر است.
البته مفهوم رقابت با مسابقه کمی تفاوت دارد چرا که مسابقه، کوشش برای وصول به هدفی است که مورد نظر دیگری نیز هست ولی رقابت، کوشش برای پیشی‏ گرفتن و پس ‏انداختن دیگری از وصول به هدفی است که مورد نظر هر دو طرف می‏ باشد. هم مسابقه و هم رقابت، کوششی برای وصول به هدفی مشترک است، با این تفاوت که رسیدن به هدف در رقابت، منوط به پس‏انداختن و پشت سر گذاردن دیگری است. در رقابت، محدودیت هدف وجود دارد، در صورتی که مسابقه چنین محدودیتی ندارد و هدف برای همه قابل دسترسی است.
در رقابت دو طرف رابطه ، متقابلا برای یکدیگر محدودیت ایجاد می‌کنند. در اکثر موارد، مفهوم رقابت را معادل تلاش برای بقا یا تنازع برای بقا گرفته‌اند (اصطلاح پیشنهادی داروین). رقابت در عرصه فعالیت‌های اقتصادی، یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در سرنوشت سازمان ها و مؤسسات تجاری است.
شرط بروز رقابت تنها این نیست که رقبای متعدد از یک منبع به طور مشترک استفاده کنند بلکه علاوه بر اشتراک منبع، محدود بودن آن منبع (یعنی عدم کفایت آن برای تامین همه متقاضیان) نیز ضروری است. مثلاً جانداران هوازی به اکسیژن نیاز کاملا اصلی دارند ولی به دلیل فراوانی آن در محیط، برای دسترسی به اکسیژن با یکدیگر رقابت نمی‌کنند. همچنین همجواری (یعنی فعال بودن در یک حوزه معین) نیز شرط اجتناب‏ ناپذیر برای بروز رقابت است.
انواع رقابت
ـ رقابت برای منبع (رقابت غیرتعرضی): این شکل از رقابت وقتی رخ می‌دهد که افراد متعلق به گونه واحد یا گونه‌های مختلف، یک منبع محیطی را که با محدودیت و کمیابی روبروست مورد استفاده قرار می‌دهند و آنرا از دسترس متقضیان دیگر خارج می‌سازند.
رقابت آمیخته با اقدام (رقابت تعرضی): این شکل از رقابت وقتی بروز می‌کند که رقبا برای دستیابی به یک منبع، برای یکدیگر ممانعت و مزاحمت ایجاد کنند. شرط بروز این نوع، الزاما محدودیت منابع نیست بلکه می‌تواند در حالاتی که منبع مورد نظر با کمیابی و محدودیت مواجه نباشد، نیز بروز کند.
رقابت یک پدیده مطلق یا تابع قاعده همه یا هیچ نیست  به این معنا که رقابت در کلیت خود یا کاملا برقرار باشد و یا مطلقا تظاهر نکند (مثل جریان برق نیست که تابع قطع و یا وصل شدن کلید باشد) بلکه رقابت، حالتی طیف‏ گونه ‏ای دارد و می‌تواند درجات مختلف یا شدت‏های متفاوتی داشته باشد و این شدت‏ها در طی زمان نیز نوسان کند.
در تجارت معمولاً «همکاری»، «هماهنگی» و «کمک به حریف» جائی ندارد چرا که این مفاهیم با روح تجارت سازگاری ندارند و رقابت رایج‏تر است هر چند که می‏توان به جای این دو مفهوم متضاد، از ترکیب هر دو استفاده کنیم که در زبان انگلیسی مأنوس‌تر هم می‌شود: نه «همکاری» (Cooperation) و نه «رقابت» (Competition) بلکه «Coopetition» که ترکیبی از تعاون، سازگاری و همکاری همراه با رقابت و هماوردی را بردارد. مصداق عینی این مفهوم، تشکیل نهادهائی نظیر اتحادیه ‏ها، سندیکاها، شهرک‏ های صنعتی خوشه ‏های صنعتی و نظایر اینهاست که رقابت ضمن هماوردی و مسابقه در کسب ‏و کار، همکاری‏ های مشترکی نیز با حریفان و رقبای خود دارند.
به عنوان مثال، خوشه کسب‌وکار عبارت است از مجموعه‌ای همگن از صنایع که در یک منطقه جغرافیایی به ‌سبب وجود مزیت‌های خاص و یا فن و مهارت، با اهداف اقتصادی شکل گرفته، از چالش‌ها و فرصت‌های مشترکی برخوردارند و همکاری توأم با رقابت (Coopetition) دارند. آنچه که اهمیت خوشه‌ها را در ایران دو چندان می‌کند این است که در زیربخش‏های صنعت ایران بیش از ۹۴ درصد مؤسسات و شرکت‏ها را بنگاه‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که عموماً به صورت منفرد فعالیت می‌کنند و همواره با مشکلات و مسائل مختلف درگیرند.

تفاوت رقابت و دشمنی
در حوزه رقابت طرفین به دنبال منافع خود هستند و نه لزوماً در پی ضرر و آسیب رساندن به رقیب ولی در عرصه دشمنی، هدف اصلی ضرر و زیان رساندن به دیگری است هر چند که منفعت کوتاه مدتی در آن نباشد (حتی ممکن است این اقدام هزینه بر هم باشد).