فرآیند (پروسه یا روند) عبارت است از مجموعه ای از فعالیتهای مرتبط، متوالی، ممتد، زنجیره وار، گام به گام و تدریجی که ورودی های (inputs) یک سیستم را به خروجی (output) تبدیل میکند (یا ویژگیهای یک ورودی را تغییر میدهد).
■ پردازش (Processing): عمل آوردن؛ به انجام رساندن؛ به نهایت و نتیجه رساندن؛ فرآوری؛ مراحل مختلفی را طی کردن؛ پیشرفت تدریجی و مداوم؛ چیزی را از حالت اولیه (خام و بلا استفاده) به حالت و وضعیتی قابل استفاده درآوردن؛ فرآیند تولید و عملآوری محصول از مواد اولیه خام؛ سیر و روند انجام کاری؛ چیزی را به چیز دیگر تبدیل کردن؛ استحصال، استخراج و بیرون آوردن چیزی از دل چیز دیگر (مثلاً استخراج مواد از معدن).
فرآیند به دنبالهای از تغییرات رخدهنده در ویژگیهای یک سیستم یا شیء گفته میشود. این تغییرات میتوانند به طور طبیعی رخ دهند یا طراحیشده باشند. جهان ما، جهان فرآیندها و سیستم هاست.
هر فرآیند مشتمل بر موارد زیر است:
۱. فعالیت آغاز کننده.
۲. فعالیت خاتمه دهنده.
۳. نتایج یا بروندادهای تغییر یافته.
۴. درونداد (امکانات و منابع).
۵. فعالیتهای تشکیل دهندهٔ فرآیند و ارتباط آنها با یکدیگر.
۶. استانداردها (روش بکار گیری منابع و انجام فعالیت ها).
■ ویژگیهای یک فرآیند کامل
ـ مجموعه ای از فعالیتها و اقدامات (و نه فقط یک فعالیت)
ـ اقدامات و فعالیتهایی هم راستا و معطوف به یک هدف
ـ هر یک از فعالیتها و اقدامات در پیشبرد بخشی از امور نقش دارد
ـ فرآیند، دارای ماهیت گام به گام، تدریجی و زمانبر است
ـ دارای ورودی و خروجی مشخصی است
مثلاً در یک مجموعه تولیدی، مجموعه ای از عملیات که بر روی مواد اولیه انجام میشود تا آن را به محصول نهائی تبدیل کند، یک فرآیند محسوب میگردد.
■ فرآیند مفهومی است که هم در امور صنعتی و هم در امور اجتماعی مصداق دارد ولی فرآیندهای اجتماعی معمولاً پیچیده تر و زمانبرتر هستند.
■ جهان ما (جهان طبیعی و اجتماعی)، جهان فرآیندها و فراگردهاست. بدین معنی که برای حصول نتیجه، باید مراحلی زنجیره وار، زمانبر و مرحله به مرحله طی شود و هر مرحله، بخوبی پخته، ساخته و پرداخته گردد تا نهایتاً نتیجه مورد نظر حاصل شود.
■ عبارات معادل فرآیند: فراشد؛ فراگرد؛ روند؛ فرا روند؛ مراحل؛ عمل و جریان؛ شیوه؛ پروسه؛ پویش؛ روانه؛ رویداد؛ دنباله (زنجیره/ مجموعه)ای از تغییرات رخ دهنده در ویژگیهای یک سیستم یا شئی (تغییرات طبیعی یاطراحی شده)؛ تغییر ممتد در زمان؛ عمل یا نحوة عملی که ممتد باشد.